Historia Lubartowa sięga XVI wieku. Niegdyś Lewartów, a następnie – Lubartów – był miastem otwartym na gości, swoistym tyglem wielu kultur. Miasto na prawach nadanych przez samego króla Zygmunta Starego, ma swoje niezwykłe dzieje. Dziś wspominamy je przez pryzmat polsko – żydowski.
Zorganizowany w Lubartowie cykl wydarzeń pn. „Pamięć Ocalona”, pod Patronatem Marszałka Województwa Lubelskiego, miał szczególne zadanie: przybliżyć mieszkańcom oraz przybyłym tutaj gościom to, co zostało na zawsze utracone, ale nie do końca zapomniane: wspólną przeszłość.
„Lubartów – Akwarelowe Wspomnienie Przeszłości”
To tytuł wystawy, którą już od 12 października można oglądać w salach Muzeum Ziemi Lubartowskiej. Malarską częścią ekspozycji są akwarele Bartłomieja Michałowskiego, lubelskiego malarza, autora wielu wystaw indywidualnych i zbiorowych. Jednym z wiodących tematów tej twórczości jest „sztetl”. „Lubartów był bowiem miejscem zamieszkania dla setek, potem tysięcy mieszkańców, wiodących tu skromne, zwyczajne życie, mających swoje przyzwyczajenia, zwyczaje, obrzędy i wierzenia. Na co dzień spotykali się oni w przestrzeni miejskiej, na wąskich, ciasno zabudowanych ulicach, na targach, jarmarkach, w sklepikach i warsztatach oraz w szkole, do której po 1918 roku i wprowadzeniu obowiązku szkolnego masowo zaczęli zapisywać swoje dzieci. Stare kroniki, dokumenty oraz grupowe fotografie są tego najlepszym dowodem.” – czytamy w tekście do katalogu wystawy, napisanym przez dr Ewę Sędzimierz, Dyrektor Muzeum Ziemi Lubartowskiej.
Obie społeczności przez wieki dzieliły wspólne losy, te lepsze, pomyślniejsze ale i te trudne – czas wojen, zagrożenia, pożogi i śmierci. Mozolnie odbudowywali swoje domostwa po kolejnych pożarach i na nowo podejmowali trudy codziennego życia… O tym właśnie jest wystawa, która potrwa do grudnia br.
„Muzyka Ocalała”
Nasze miasto było również świadkiem wydarzeń bolesnych dla społeczności żydowskiej. Podaje się w przekazach historycznych, że 11 października 1942 roku na terenie naszego miasta miała miejsce jedna z największych wywózek Żydów do niemieckich obozów. Przyjmuje się, że tamtego dnia, 11 października, Niemcy dokonali mordu na około 300 – 500 Żydach, mieszkańcach Lubartowa. Dlatego w bieżącym roku nasze miasto odpowiedziało na apel Marszałka Województwa Lubelskiego i włączyło się w wojewódzkie obchody 80. Rocznicy Akcji Reinhardt na Lubelszczyźnie.
W Lubartowie gościliśmy wspaniałych artystów. Koncert Symcha Keller i Przyjaciele pn. „Muzyka Ocalała” miał miejsce w Lubartowskim Ośrodku Kultury. Symcha Keller to światowej sławy kantor (osoba wykonująca m.in. pieśni liturgiczne), działacz na rzecz dialogu polsko-żydowskiego. Artysta urodził się w 1963 roku w Łodzi. Na początku lat osiemdziesiątych był współzałożycielem i liderem legendarnej grupy Katharsis. W latach osiemdziesiątych współtworzył także Ośrodek Działań Twórczych – Centrum Sztuki Alternatywnej w Łodzi. Z naszym miastem łączą Symchę Kellera ważne relacje. Jego najnowsza płyta „Chasydzka droga – z Lublina do Kocka” powstała w lubartowskim MAJART Studio.
Kartka z pamiętnika…
W cykl wydarzeń „Pamięć Ocalona” wpisały się działania przeprowadzone w Szkole Podstawowej nr 3 im. Piotra Firleja w Lubartowie. Młodzież pod okiem opiekunów i realizatorów – p. Anety Głębockiej – Wysok oraz Barbary Zegar uczestniczyła w wojewódzkim konkursie „Kartka z pamiętnika Ocalałego / Ocalałej z zagłady”, pod Honorowym Patronatem Marszałka Województwa Lubelskiego.
Pod koniec września uczniowie klas ósmych wzięli udział w poruszającej lekcji historii. Zajęcia odbyły się w dwóch turach w Państwowym Muzeum na Majdanku. W dniach 27 i 29 września grupa 150 uczniów pod opieką wychowawców wysłuchała opowieści przewodników o losach ludzi, którzy się tam znaleźli. Konkursowym zadaniem uczniów było wykonanie tematycznych prac plastyczno – literackich. Pokonkursową wystawę oraz rozstrzygnięcie z wręczeniem nagród zorganizowano 11 października w Lubartowskim Ośrodku Kultury.
Goście z Izraela i nie tylko…
Uczestnikami wspomnianych wydarzeń byli nie tylko mieszkańcy Lubartowa, ale także niezwykli goście z różnych stron świata. Potomkowie byłych mieszkańców miasteczka przybyli z prywatną wizytą z Francji, Niemiec, USA oraz z miasta Holon w Izraelu. W swojej sentymentalnej podróży przybysze odwiedzili w Polsce m.in. Warszawę, Bełżec i Lublin. Celem ich wizyty w Lubartowie było uczczenie pamięci Żydów pomordowanych przez Niemców w dniu 11 października 1942 roku. Przybysze pozostawili w miejscach pamięci świece oraz odmówili modlitwy. Spotkali się z władzami miasta, a także z młodzieżą ze Szkoły Podstawowej nr 3. Odwiedzili cmentarz przy ul. Cichej, zwiedzili wystawę w muzeum oraz odprawili ceremonię na Starym Cmentarzu Żydowskim przy ul. Lubelskiej. Najwięcej jednak emocji wzbudził w nich wieczorny koncert „Muzyka Ocalała”. Podobnie jak wśród licznie przybyłych mieszkańców Lubartowa. Mówią że nic, tak jak muzyka, nie leczy duszy.
